Akira Endo, ilk kolesterol düşürücü bileşiği 1973 yılında Tokyo’daki bir laboratuarda buldu. Akira’nın Alexander Fleming’in 1928’de penisilini keşfetmesinden ilham aldığı ve bu sayede ilaç geliştirmek için küf ve mantarları incelemeye başladığı söyleniyor.
Statinler, kandaki “kötü” kolesterol konsantrasyonunu azaltarak etki gösterir ve milyonlarca insanın yaşam süresinin uzamasına yardımcı olmuştur.
İngiliz Kalp Vakfı’nın baş bilimsel ve tıbbi sorumlusu Prof. Bryan Williams, Akira’yı “olağanüstü bir bilim adamı” olarak tanımladı.
Williams, “Bu gerçekten de statin ilaçlarının geliştirilmesinin öncüsü oldu. Kalp hastalıkları ve felcin önlenmesinde kesinlikle bir dönüşüm yarattılar. Tıpta son birkaç yılda bu kadar dramatik bir etkiye sahip olan çok az tedavi var” dedi.
Doktorlar, artık kalp krizi geçirenlere ve kalp hastalığı ya da felç riski yüksek olanlara rutin olarak statin reçetesi yazıyor.
Williams şunları ekledi:
“Şaşırtıcı bir şekilde, kolesterol sorunuyla nasıl başa çıkılacağını bulma sürecini başlatan ve milyonlarca insana fayda sağlayan ve hayatlarını kurtaran bir tedavi sunan adam (Akira) hiçbir zaman Nobel ödülünü alamadı. Bunun utanç verici olduğunu düşünüyorum.”
AKİRA ENDO
Akira, 1933 yılında Japonya’nın kırsal kesiminde doğdu ve Tohoku Üniversitesi’nde biyokimya eğitimi aldı.
Keşfini 1973 yılında Japon ilaç şirketi Sankyo için çalışırken yaptı. O zamanlar “kötü” kolesterolü düşürmenin tek yolu, tatsız bir diyet ile hoş olmayan yan etkilere neden olan ilaçları birleştirmekti. Kolesterolü düşüren bir mantar bulmadan önce binlerce mantar üzerinde çalışması ve mantar çorbaları hazırlaması uzun yıllar aldı.
Akira ve laboratuar asistanları, 6 bin farklı karışımı test ettikten sonra, eski portakal ve limonlarda yetişen küfe benzer şekilde Kyoto’lu bir tüccarın pirincinden izole edilen mavi-yeşil bir küf olan Penicillium citrinum tarafından yapılan bir maddeyi test ettiler.
1987 yılında ilk statin olan lovastatin ABD’de klinik kullanım için onaylandı. Akira, 2006 yılında 22. Japonya ödülüne ve 2008 yılında ABD’nin Nobel ödülü olarak bilinen Lasker ödülüne layık görüldü.
